[ES] Reconocimiento del español sustantivos – Nhận dạng danh từ trong tiếng TBN

#2

·       Các dấu hiệu của danh từ.

·       Sử dụng đúng danh từ.

·       Thể danh từ dạng số nhiều.

·       Nhận biết và sử dụng từ cùng gốc.

Trong phần này bạn sẽ học các phân biệt giữa danh từ giống đực và giống cái và cách để xây dựng thể số nhiều của danh từ. Các họ danh từ cũng sẽ được giải thích cặn kẽ và đầy đủ.

I. Giống, giới tính của danh từ.

Tiếng Tây Ban Nha khá giống tiếng Anh ở chỗ nó có dạng số ít (ví dụ: la familia – gia đình), số nhiều (las familias). Nhưng nó lại khác với tiếng Anh, tiếng Việt đó là các tất cả các danh từ của tiếng Tây Ban Nha phải có giới tính: đực hoặc cái. Trong vài trường hợp, giới tính của danh từ thể hiện rõ trên ý nghĩa của nó ví dụ un hombre – một người đàn ông là giống đực, una mujer – một người phụ nữ là giống cái. Trong một số trường hợp, giống của danh từ không tuân theo một quy tắc hoặc một logic nào cả: una corbata – một cái cà vạt là giống cái, un vestido – một cái váy là giống đực.

Ngữ pháp và cú pháp tiếng Tây Ban Nha yêu cầu mọi từ trong câu phải tuân theo số lượng và giống cho danh từ hoặc đại từ mà nó trỏ đến. Vì lí do này, bạn phải học giống (giới tính) của danh từng từ một cách cẩn thận. Những đuôi danh từ đặc biệt hoặc xác định từ, có thể là mạo từ hoặc tính từ, biểu thị giới tính cũng như số lượng của danh từ.

II. Xác định từ của danh từ.

Xác định từ là những mạo từ hoặc tính từ làm rõ 1 danh từ là số ít hay số nhiều, giống đực hay cái. 3 trong số những xác định từ phổ biến nhất được thể hiện trong bảng dưới.

Xác định từ số ít

	Nghĩa Việt	Nghĩa Anh	Giống Đực	Giống Cái
Mạo từ xác định		The	El	la
Mạo từ không xác định	Một	A,an	Un(o)	Una
Tính từ chỉ thị	Đây	This	Este	Esta
	Đó	That	Ese	Esa
	Kia	That	Aquel	Aquella

Xác định từ số nhiều

	Nghĩa Việt	Nghĩa Anh	Giống Đực	Giống Cái
Mạo từ xác định	Các	The	Los	Las
Mạo từ không xác định	Vài, Các	Some	Unos	Unas
Tính từ chỉ thị	Đây	These	Estos	Estas
	Đó	Those	Esos	Esas
	Kia	Those	Aquellos	Aquellas

1. Mạo từ xác định.

Mạo từ xác định chỉ định một người hoặc vật cụ thể, nó đứng trước danh từ mà nó bổ nghĩa và, trong tiếng Tây Ban Nha, tuân thủ đúng giới tính và số lượng của danh từ. Dễ dàng nhận thấy giới tính của danh từ bằng cách xem đuôi của nó: -o cho giống đực và -a cho giống cái. Số nhiều kết thúc bởi -s.

El muchacho : cậu bé. La muchacha : cô bé.

Los muchachos : các cậu bé. Las muchachas : các cô bé.

- Sử dụng mạo từ:

+ Với danh từ biểu thị cảm giác tổng quan hoặc trừu tượng:

El chocolate es delicioso : Sô-cô-la thì ngon.

+ Thời gian trong ngày:

Es la una : (Bây giờ) là 1 giờ. Son las siete : (Bây giờ) là 7 giờ.

+ Tên của ngôn ngữ, ngoại trừ tên của ngôn ngữ đó đứng sau các từ hablar (nói), en (trong), de (của):

El español es fácil : Tiếng Tây Ban Nha dễ.

Nhưng:

Hablo español : (Tôi) nói tiếng Tây Ban Nha.

El libro está escrito en español : Cuốn sách được viết bằng tiếng Tây Ban Nha.

Es un libro de español : (Nó, Đó) là 1 cuốn sách tiếng Tây Ban Nha.

+ Bộ phận cơ thể khi người sở hữu đã minh bạch:

Cierra los ojos : Nhắm mắt (của bạn) lại.

+ Tên danh hiệu hoặc cấp bậc, ngoại trừ lúc gọi người nào đó:

El doctor Rueda llega : Bác sĩ Rueda tới.

Nhưng:

Buenos días, Doctor Rueda : Chào buổi sáng, bác sĩ Rueda.

+ Với ngày trong tuần trong dạng số nhiều để thể hiện cái gì đấy xảy ra thường xuyên, ngoại trừ sau động từ Ser (to be) khi thể hiện ngày tháng:

Los domingos descanso : (Các ngày) Chủ nhật thì tôi nghỉ ngơi.

Nhưng:

Hoy es lunes : Hôm nay thứ 2.

+ Với mùa trong năm, tuy nhiên có thể lược bỏ nếu nó ở sau en:

Me gusta la primavera : Tôi thích mùa xuân.

Nhưng:

Voy a España en (el) otoño : Tôi sẽ đến Tây Ban Nha vào mùa thu.

+ Với đa số địa danh (sông, núi, biển, quốc gia, bang, thành phố):

Vivo en los Estados Unidos: Tôi sống ở Hoa Kì.

El Amazonas es un río : Amazon là 1 dòng sông.

+ Trước động từ nguyên mẫu được dùng như danh từ (mặc dù khi nó là chủ ngữ của câu, ta có thể bỏ qua):

(El) llegar temprano es bueno : Đến sớm thì tốt.

+ Trước danh từ khối lượng hoặc đo lường:

Dos dólares la docena : 2 đô-la 1 tá.

- Mạo từ được lược bỏ khi:

+ Trước danh từ trong phần chêm, loại trừ nơi có mối quan hệ gia đình hoặc thương mại.

Madrid, capital de España, es una ciudad maravillosa : Madrid, thủ đô của Tây Ban Nha, là một thành phố tuyệt vời.

Nhưng:

Susana, la hermana de Juan, es muy inteligente : Susan, chị gái của Juan, rất thông minh.

+ Trước cách thể hiện thứ tự của người thống trị:

Carlos Segundo : Charles Đệ Nhị.

- Mạo từ xác định trung tính lo được dùng như sau:

+ Từ trung tính lo (dùng cho giống đực, cái, số ít, số nhiều) đặt trước một tính từ giống đực (mà được dùng như một danh từ) để thể hiện một ý tưởng hoặc phẩm chất trừu tượng:

Pienso lo misno que ellos : Tôi nghĩ giống như họ nghĩ.

Lo caro no es siempre mejor que lo barato : Đắt thì không bao giờ đỡ hơn rẻ.

­+ Lo + Tính từ (hoặc phó từ) + que = như thế nào.

Yo veo lo peligroso que es : Tôi thấy nó nguy hiểm đến nhường nào.

¿Escuchas lo rápidamente que él habla? : Bạn có nghe anh ta nói nhanh thế nào không?

2. Mạo từ không xác định.

Mạo từ không xác định ám chỉ người hoặc đối tượng đặc biệt không xác định. Mạo từ không xác định luôn đặt trước danh từ nó bổ nghĩa và phải tuân thủ đúng giới tính và số lượng.

Un muchacho : một cậu bé. Una muchacha : một cô bé.

Unos muchachos : vài cậu bé. Unas muchachas : vài cô bé.

Bỏ qua mạo từ không xác định khi :

+ Trước danh từ thể hiện giai cấp hoặc nhóm (nghề nghiệp, dân tộc, tôn giáo,…) trừ khi danh từ được bổ nghĩa.

Soy profesora : Tôi là giáo viên.

Es vietnamita : Cô ấy là người Việt Nam.

Nhưng:

Soy una buena profesora : Tôi là một giáo viên tốt.

Es una vietnamita importante : Cô ấy là một cá nhân Việt Nam quan trọng.

+ Trước hoặc sau từ nào đấy mà cơ bản có mạo từ trong tiếng Anh:

Otro día : Một ngày nào đấy.

Cierto hombre : Một ông nào đấy.

Cien libros : Một trăm cuốn sách.

Mil dólares : Một ngàn đô-la.

Tal mujer : Như đàn bà.

¡Qué lástima! : Thật đáng tiếc.

3. Tính từ chỉ thị.

Tính từ chỉ thị biểu thị hoặc chỉ người, địa điểm, thứ nó liên quan đến. Một tính từ chỉ thị đặt trước danh từ nó bổ nghĩa và tuân thủ giới tính và số lượng của danh từ đó.

Trong tiếng Tây Ban Nha, tính từ hcir thị được chọn theo khoảng cách gần hay xa so với người nói hoặc người được đề cập trong đoạn hội thoại.

Este/esta (đây, này) và Estos/estas (đây, này – số nhiều) trỏ về danh từ của đối tượng mà nó ở gần so với người nói:

Este muchacho : cậu bé này. Este muchacha : cô bé này.

Estos muchachos : các cậu bé này. Estas muchachas : các cô bé này.

Ese/esa (đó) và Esos/esas (đó – số nhiều) trỏ về danh từ của đối tượng mà nó không ở gần so với người nói:

Ese muchacho : cậu bé đó. Esa muchacha : cô bé đó.

Esos muchachos : các cậu bé đó. Esas muchachas : các cô bé đó.

Aquel/Aquella (kia) và Aquellos/Aquellas (kia – số nhiều) trỏ về danh từ của đối tượng khá xa hoặc không trực tiếp cả với người nói và người được nhắc tới:

Aquel muchacho : cậu bé kia. Aquella muchacha : cô bé kia.

Aquellos muchachos : các cậu bé kia. Aquellas muchachas : các cô bé kia.

Tính từ chỉ thị có thể được củng cố bằng cách sử dụng phó từ tương ứng để biểu thị nơi chốn:

Tính từ chỉ thị	Phó từ	Nghĩa
Este, esta, estos, estas	Aquí	Ở đây
Ese, esa, esos, esas	Ahí	Ở đó (ko quá xa)
Aquel, aquella, aquellos, aquellas	Allá	Ở kia (khá xa)

Este libro aquí : Cuốn sách này.

Esa pluma ahí : Cái bút đó.

Aquellos lápices allá : Mấy cái viết chì kia.

III. Danh từ.

Danh từ là từ dùng để gọi tên người, địa điểm, ý tưởng, phẩm chất,… Tất cả danh từ Tây Ban Nha đều có giống – giới tính : hoặc đực hoặc cái, và đa số chúng có thể nhận thấy (giới tính) bằng ý nghĩa hoặc bằng đuôi kết thúc. Đa số danh từ giống đực kết thúc là –o trong khi đa số danh từ giống cái kết thúc là –a. Chỉ một số ít danh từ buộc phải học dựa trên cơ sở riêng biệt.

1. Danh từ có giới tính rõ ràng.

Danh từ nào trỏ về nam giới thì là giống đực, trỏ về nữ giới thì là giống cái. Danh sách dưới là những từ rất hay gặp:

Danh từ	Nghĩa	Danh từ	Nghĩa
Abuelo	Ông	Abuela	Bà
Hijo	Con trai	Hija	Con gái
Hombre	Người đàn ông	Mujer	Người đàn bà
Muchacho	Cậu bé	Muchacha	Cô bé
Niño	Cậu bé	Niña	Cô bé
Padre	Bố	Madre	Mẹ
Sobrino	Cháu trai	Sobrina	Cháu gái
Tío	Cậu, chú, bác	Tía	Dì, thím, cô

Vài danh từ có thể là giống đực hoặc giống cái tùy thuộc vào ai đang đang được nói đến. Nên nhớ sử dụng các dấu hiệu nhận biết khác để nhận đúng người. Danh sách dưới đây có thể được dùng để chỉ đến cả 2 giới.

Danh từ	Nghĩa
Artista	Nghệ sĩ, họa sĩ
Dentista	Nha sĩ
Estudiante	Sinh viên
Joven	Thanh niên
Turista	Du khách

El artista  es talentoso : Anh họa sĩ có năng khiếu.

La artista es talentosa : Cô họa sĩ có năng khiếu.

Vài danh từ rất hay dùng luôn ở giống đực hoặc cái bất chấp giới tính người được trỏ đến:

Danh từ	Nghĩa
Un bebé	Một em bé
Una persona	Một cá nhân
Una víctima	Một nạn nhân

2. Danh từ số ít có thể thay đổi giới tính

Việc thay đổi giới tính của danh từ hết sức đơn giản, chỉ loại bỏ đuôi –o của giống đực và thêm đuôi –a của giống cái. Bảng sau cho thấy điều này:

Giống đực	Giống cái	Nghĩa
Amigo	Amiga	Bạn
Maestro	Maestra	Giáo viên
Nieto	Nieta	Cháu
Niño	Niña	Trẻ em
Primo	Prima	Anh-Chị họ
Vecino	Vecina	Hàng xóm

Vài danh từ có thể là giống đực hoặc cái tùy thuộc vào ý nghĩa của nó, như bên dưới đây:

Giống đực	Nghĩa	Giống cái	Nghĩa
El capital	Khoản đầu tư	La capital	Thủ đô
El cura	Pháp sư	La cura	Phương thuốc
El guía	Nam hướng dẫn viên	La guía	Nữ HDV, sách hướng dẫn
El policía	Cảnh sát viên	La policía	Lực lượng cảnh sát, nữ cảnh sát

3. Đuôi kết thúc giới tính.

Như đã nói ở trên, nhà đã nhắc đi nhắc lại nhiều lần rằng đa số danh từ giống đực kết thúc bởi –o và giống cái kết thúc bởi –a, thế nhưng có chút đảo ngược ở đây.

- Một vài danh từ đuôi –o lại là giống cái:

Danh từ	Nghĩa
La mano	Tay
La radio	Đài

- Một vài danh từ kết thúc là –a nhưng lại là giống đực.

Danh từ	Nghĩa
El clima	Khí hậu
El día	Ngày
El drama	Vở kịch
El idioma	Ngôn ngữ
El mapa	Bản đồ
El planeta	Hành tinh
El problema	Vấn đề
El programa	Chương trình
El tema	Đề tài, luận văn
El telegrama	Bức điện tín

- Một vài đuôi kết thúc luôn là giống cái:

Đuôi –dad: laciudad : thành phố.

Đuôi –tad: la dificultad : sự khó khăn.

Đuôi –tud: la juventud : tuổi trẻ.

Đuôi –umbre: la costumbre : phong tục.

Đuôi –ie: la serie : chuỗi.

Đuôi –ión: la canción : bài hát.

2 ngoại lệ của đuôi –ión là avión – máy bay, camión – xe tải.

Với danh từ giống đực chỉ người và kết thúc bởi –or, –és, –n thì ta thêm a vào cuối để tạo danh từ giống cái.

Giống đực	Giống cái	Nghĩa
El profesor	La profesora	Giáo sư
El francés	La francesa	Người Pháp
El alemán	La alemana	Người Đức

Ghi chú: Nếu danh từ giống đực được đặt dấu trọng âm ở âm tiết cuối khi chuyển sang giống cái ta bỏ dấu trọng âm đi. (Mình giải thích 1 chút: theo như nguyên tắc gieo trọng âm thì nếu 1 từ kết thúc bởi nguyên âm thì trọng âm sẽ rơi vào âm tiết kề cuối, các bạn vui lòng đọc bài Luật phát âm tiếng Tây Ban Nha mình đã đăng. Vì thế khi thêm a vào, cái chỗ nhấn trọng âm đó vẫn thế và việc đặt dấu trọng âm vào trở nên thừa thãi, cho nên lược bỏ cho gọn. NBA)

Và với cách chuyển đôi này, nó chỉ có 2 ngoại lệ:

Giống đực	Giống cái	Nghĩa
El emperador	La emperatriz	Đế vương
El actor	La actriz	Đạo diễn

4. Tạo danh từ dạng số nhiều

Khi mà danh từ chỉ nhiều hơn 1 người, 1 địa điểm, 1 thứ gì đấy,… thì danh từ phải ở dạng số nhiều. Và cách chuyển cũng khá đơn giản.

- Danh từ kết thúc bởi 1 nguyên âm, ta thêm –s để tạo số nhiều.

Số ít	Số nhiều	Nghĩa
El muchacho	Los muchachos	Em bé
Una amiga	Unas amigas	Bạn gái
Este hombre	Estos hombres	Người đàn ông
Esa niña	Esas niñas	Bé gái
Aquel libro	Aquellos libros	Cuốn sách

- Danh từ kết thúc bởi 1 phụ âm (kể cả –y) ta thêm –es để tạo số nhiều.

Số ít	Số nhiều	Nghĩa
El papel	Los papeles	Giấy
El mes	Los meses	Tháng
El actor	Los actores	Đạo diễn
La ley	Las leyes	Luật

- Danh từ bị biến đổi mạnh khi chuyển qua số nhiều:

+ Danh từ kết thúc –z chuyển –z sang –ce trước khi thêm –es:

Số ít	Số nhiều	Nghĩa
El lápiz	Los lápices	Bút chì
La actriz	Las actrices	Đạo diễn
El pez	Los peces	Con cá

+ Để bảo toàn trọng âm nguyên bản ban đầu, phải thêm hoặc xóa các dấu trọng âm:

Số ít	Số nhiều	Nghĩa
El joven	Los jóvenes	Thanh niên
El examen	Los exámenes	Bài kiểm tra
El francés	Los franceses	Người Pháp
La canción	Las canciones	Bài hát

+ Danh từ kết thúc bởi –s (không tính –és), không cần thay đổi khi chuyển sang số nhiều:

Số ít	Số nhiều	Nghĩa
El jueves	Los jueves	Thứ 5
La dosis	Las dosis	Liều lượng

+ Trong trường hợp danh từ chỉ đến 1 nhóm nào đấy mà lại trộn lẫn cả giống đực và giống cái, dạng số nhiều của giống đực được đại diện:

El padre y la madre = los padres.

El niño y la niña = los niños.

El señor y la señora Ruiz = los señores Ruiz.

- Vài danh từ chỉ có và luôn ở dạng số nhiều.

Danh từ	Nghĩa
Las gafas	Cặp kính
Las matemáticas	Toán học
Las vacaciones	Kì nghỉ

- Vài danh từ tuy ở dạng số ít nhưng lại chỉ đến một nhóm người:

Danh từ	Nghĩa
El quipo	Đội, nhóm
La familia	Gia đình
La gente	Người
El grupo	Đoàn, nhóm
La pareja	Cặp đôi
El público	Thính phòng
Todo el mundo	Mọi người

Một chút ghi chú về phương ngữ: Một số người (bản địa) lười họ có thể không đọc đuôi –s ở cuối từ. Lúc này để nhận ra số lượng, giới tính của danh từ cần phải chú ý cẩn thận các dấu hiệu khác đi kèm.

IV. Từ cùng gốc.

Lưu ý phần này có liên quan đến tiếng Anh nên bạn nào biết tiếng anh vững mạnh là một lợi thế cực kì lớn.

Từ cùng gốc là những từ được đọc giống hệt, gần giống những từ mà nó có mặt trong tiếng Anh mà có nghĩa giống hoặc gần giống. Đôi khi có từ nào đấy tiếng Anh mượn từ tiếng Tây Ban Nha, điểm khác chính là cách phát âm.

1. Từ cùng gốc hoàn hảo.

Nó hoàn toàn giống hệt tiếng Anh về con chữ, chỉ khác về cách đọc theo kiểu Tây Ban Nha.

Tính từ

Tính từ	Nghĩa	Tính từ	Nghĩa
Artificial	Nhân tạo	Cruel	Độc ác
Popular	Bình dân	Tropical	Tính nhiệt đới
Sociable	Hòa đồng	Usual	Thường lệ

Danh từ giống đực

Danh từ	Nghĩa	Danh từ	Nghĩa
Actor	Đạo diễn	Chocolate	Sô-cô-la
Animal	Động vật	Mosquito	Muỗi
Cereal	Ngũ cốc	Taxi	Taxi

Danh từ giống cái

Danh từ	Nghĩa	Danh từ	Nghĩa
Alpaca	Lạc đà	Plaza	Nơi họp chợ
Banana	Chuối	Radio	Đài
Llama	Lạc đà	Soda	Nước có ga

2. Từ cùng gốc gần hoàn hảo.

Tính từ

Tính từ	Nghĩa	Tính từ	Nghĩa
Americano	Thuộc Mỹ	Imposible	Bất khả thi
Delicioso	Ngon	Inteligente	Thông minh
Diferente	Khác biệt	Interesante	Thú vị
Excelente	Hoàn hảo	Moderno	Hiện đại
Famoso	Nổi tiếng	Necesario	Cần thiết
Grande	To lớn	Posible	Có thể
Importante	Quan trọng

Danh từ giống đực

Danh từ	Nghĩa	Danh từ	Nghĩa
Apartamento	Căn hộ	Diccionario	Từ điển
Automóvil	Ô-tô	Garaje	Ga-ra
Café	Quán cà phê	Grupo	Đoàn, nhóm
Calendario	Lịch	Insecto	Côn trùng
Plato	Đĩa	Profesor	Giáo sư

Danh từ giống cái

Danh từ	Nghĩa	Danh từ	Nghĩa
Aspirina	Thuốc aspirin	Gasolina	Dầu hỏa
Bicicleta	Xe đạp	Hamburguesa	Bánh mì kẹp
Blusa	Áo blu	Medicina	Thuốc
Computadora	Máy tính	Música	Âm nhạc
Dieta	Chế độ ăn	Persona	Cá nhân
Familia	Gia đình	Rosa	Hoa hồng

3. Khác biệt hoàn toàn.

Đọc giống, hay ghi giống, hoặc gần giống trong tiếng Anh nhưng mà ý nghĩa không hề có chút liên quan, dễ gây nhầm lẫn như bảng sau:

Từ	Nghĩa	Từ	Nghĩa
Asistir	Tham dự	Caro	Đắt đỏ
Comer	Ăn	Fábrica	Nhà máy
Flor	Hoa	Hay	Có
Librería	Tiệm sách	Joya	Đá quý
Mano	Tay	Pan	Bánh mì
Sopa	Canh	Vaso	Li

Khi nghi ngờ về ý nghĩa của 1 từ nào đấy thì bắt buộc phải dùng từ điển. Và tất nhiên cũng có một vài phương pháp đoán nghĩa bằng một vài dấu hiệu.

Một số từ bắt đầu bởi e–, thử bỏ e ra ngoài biết đâu nó lại xuất hiện phần quen thuộc.

Từ Tây Ban Nha	Tiếng Anh	Nghĩa
Escena	Scene	Khung cảnh
España	Spain	Tây Ban Nha
Especial	Special	Đặc biệt
Espectáculo	Spectacle	Cảnh tượng
Espía	Spy	Gián điệp
Esquí	Ski	Ván trượt tuyết
Estupendo	Stupendous	Lạ lùng

Đến đây là hết #2.

è Bài tập.

Bài 1: Chuyển dạng danh từ số nhiều sang số ít:

1. los bancos

2. esos platos

3. estas catedrales

4. las flores

5. aquellos hombres

Bài 2: Chuyển dạng danh từ giống cái sang giống đực.

6. una amiga

7. esa francesa

8. la actriz

9. esta policía

10. aquella profesora

Đáp án:

Bài 1

1. el banco

2. ese plato

3. esta catedral

4. la flor

5. aquel hombre

Bài 2

6. un amigo

7. este francés

8. el actor

9. este policía

10. aquel profesor

Dịch từ sách Tự học giao tiếp tiếng Tây Ban Nha bởi Nguyễn Bá Anh – http://ngon-ngu.blogspot.com.